Uzm. Tek. Öğret. FEVZİ ARSLAN

        S ilisyum, Germanyum gibi yarı iletken maddelerden yapılan diyotlar, elektrik-elektronik uygulamalarda elektrik akımını bir yönde akıtmak için kullanılmaktadır. İki uçlu devre elemandır. Uçları Anot (A) ve Katot (K) diye isimlendirilir. Resmi, sembolü ve kristal yapısı şekilde görülmektedir.          Doğrultmaç diyodu da denen diyotlar: akımı bir yönde iletir, diğer yönde ise iletmezler. Bir diyotu en iyi tanımak için doğru ve ters yön karakteristiğini bilmek gerekir. Şekilde diyotun doğru ve ters yön karakteristiği görülmektedir. Buna göre: İleri yönde belli bir voltaj değerinden sonra (iletim gerilimi) iletime geçerler ve belli bir değere kadar güvenli bir şekilde akım akıtırlar. Ters yönde ise belli bir gerilim değerine kadar akım geçişine izin vermezler (ters yön gerilimi).          Anlaşılacağı gibi, kullanmak istediğimiz diyotun; çalışma akım ve gerilimini bilmemiz gerekir.  

        Işık yayan diyotlar kısaca LED diye bilinir ve çok yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Genelde ikaz amaçlı kullanılmasını rağmen günümüzde LED teknolojilerindeki gelişlerin sonucunda aydınlatma için de kullanılmaktadır. Çok çeşitleri vardır. LED leri kullanabilmek için kaç volt, kaç miliamperle çalıştığını iyi bilmek gerekir. Buna göre LEDleri istediğimiz şekilde kullanabiliriz. LED iki uçlu bir elektronik devre elemanıdır. Bunlar Anot(A) ve Katot(K)' tur. Anot ucu kaynağın + ucuna gelecek şekilde bağlanmalıdır.         LEDler genelde ön direnç ile birlikte kullanılır. LED öndirenci hesaplanmalıdır. Örneğin 2V/20mA özelliğine sahip bir LED'i 5V'luk devrede çalıştırmak için R=(5-2)/0,02 = 150 ohm' luk direnç kullanılmalır. Dirençte harcanan güç te; P=UxI=3x0,02= 0,06W olarak hesaplanır.         LED lere normalinden düşük voltaj uygulanırsa az ışık yayarlar, Fakat fazla voltaj uygulandığında belli değerden sonra devre elemanımız bozulur ve kullanılmaz hale gel

        Manyetik alan içindeki iletkenden akım akıtıldığında, iletken alan dışına itilir. İtilmenin yönü sol el kuralı ile bulunur. Bu aynı zamanda elektrik motorlarının temel prensibidir. Şekilde manyetik alan içindeki iletkenden bizden karşıya doğru olacak şekilde akım akıtılmış ve iletken sol tarafa doğru hareket etmiştir.         Şimdi Sol el kuralını açıklayalım. Sol el dört parmağı bitişik, baş parmak onlara dik iken avuç içi N kutbuna doğru tutulduğunda, dört parmak akım yönünü gösterirse baş parmak hareket yönünü gösterir.

        Manyetik alan içindeki iletken hareket ettirildiğinde iletkenden elektrik akımı akar. Bu elektrik akımının yönü sağ kuralı ile bulunur. Manyetik alan içindeki iletkenin hareket ettirilmesi ile akımın oluşması, generatörlerin temel prensibidir. Şekilde manyetik alan içindeki iletken sol tarafa doğru hareket ettirilmiş ve bir akım oluşmuştur. Bu akımın yönü sağ el kuralına göre tespit edilerek ( . ) şeklinde işaretlenmiştir.         Şimdi sağ el kuralını açıklayalım. Sağ el dört parmak bitişik, baş parmak onlara dik tutulup, avuç içi N kutbunu gösterirken, baş parmak hareket yönünü gösterirse bitişik dört parmak da iletkendeki akım yönünü gösterir. Buna göre akım yönü bize doğrudur.

        Elektrikle yüklü cisimlerin çevresindeki bölgeye Manyetik alan denir. Manyetik alan gözle görülemeyen, fakat etkisi görülebilen ve ölçülebilen bir büyüklüktür. Manyetik alan resmedilirken oklu çizgilerle(kuvvet çizgileri ile) gösterilir.         Bir mıknatısın kuvvet çizgilerinin sayısına manyetik akı denir, φ ile gösterilir ve birimi Weber(Wb)’ dir. Manyetik akı yoğunlu ise, birim yüzeyden geçen kuvvet çizgisi sayısıdır, B ile gösterilir ve birimi Wb/m 2 veya Tesla(T)’dır.         Manyetik akı yoğunluğu:     B= φ/s  eşitliği ile ifade edilir.           Bir yerdeki manyetik alan şiddeti , o noktaya konan birim pozitif yüke etkiyen kuvvettir. Manyetik alan şiddeti; Kutba yakın bölgelerde yüksek, uzak bölgelerde azdır. Vektörel bir büyüklük olan manyetik alan şiddeti H harfi ile gösterilir ve birimi Henry(H).         Manyetik kuvvet çizgilerinin özellikleri: v   Yönleri N kutbundan S kutbuna doğrudur. v   Girdikleri ve çıktıkları yüzeylere diktirler. v   Birbirlerini kesm