Uzm. Tek. Öğret. FEVZİ ARSLAN

       12 alternatif gerilimle çalışan elektrik tesisatına "Zayıf Akım Tesisatı" denmektedir. Bunu için zayıf akım tesisatları uygun bir sigorta ve 220/12Volt, 5W değerinde transformatör üzerinden beslenir. İlk olarak bir butonla bir zilin çalıştırılması devresini aşağıdaki şekilde görebilirsiniz.        Zayıf akım devrelerinde 0,5 veya 0,75 mm2 kesitinde zil teli denen iletkenler kullanılır. Transformatörün giriş devresinde 1.5 mm2 kesitinde iletken ve 6 veya 10 A' lik otomatik sigorta kullanılır. İkinci olarak bir butonla iki zilin çalıştırılma devresini aşağıdaki şekilde görebilirsiniz.        Faz hattı L1 ile Nötr hattı ise N ile sembolize edilmektedir. Elektrik tesisatları iki şekilde şemalandırılmaktadır. Bunlar; Tek hat şeması ve açık şemadır. Bir buton ile iki zilin çalıştırılmasında ziller bir birine paralel(uç uca) bağlıdır. Üçüncü olarak iki butonla bir zilin çalıştırılma devresini aşağıdaki şekilde görebiliriz.           Tek hat üstte görülen şema

        Elektrik tesisatçılığı ile uğraşanlar vaviyen yada ara vaviyen (deviatör) tesisatını çok iyi bilirler. Vaviyen tesisatında bir aydınlatma aracı yada grubunu iki yerden yakıp söndürmeye yarar. Üç yada daha fazla yerden aynı işi yapmak istediğimizde ara vaviyen tesisatı kullanmak durumunda kalırdık bu da uygulaması zor bir tesisattır. Günümüzde elektronik teknolojilerindeki gelişmeler bu uygulamaları kolaylaştırmıştır.         İmpuls röle elektronik teknolojisinin aydınlatma tesisatına sunduğu bir kolaylıktır.            Şekilde bağlantı şeması verilen impuls röle Lamba yada lamba grubu birden çok yerden Light butonlarla kontrol edilmektedir. Butonlardan birine ilk basışta lambalar ışık verir, sonraki basışta lambalar söner. İki yada daha fazla kapısı olan yaşam alanları, uzun koridor gibi yerlerde güvenle kullanılabilir. Sigorta kutusuna monte edilecek şekilde yapılmışlardır.

        Lojik kapılarla elektrik motorlarını ileri ve geri yönde emniyetli bir şekilde çalıştırabiliriz. Bunun için bir kumanda (Kontrol) devresi paylaşmak istiyorum. Bu devre ISIS ortamında çalıştırılmıştır. Elektriksel kilitlemeli devir yönünü değiştirme devresinin; Durdurma ve ileri, geri yön başlatma olmak üzere 3 adet girişi vardır. Aşırı akım için giriş ilave edilebilir. Devrede Logicstate elemanı yerine bir ucu +5V'a bağlı normalde açık buton bağlanmalıdır. Sistem reset öncelikli bir kontrol devresidir. Durdurma butonuna basılmadan diğer yönde çalışmaya geçilemez.         Şekilden de görülebileceği gibi sistem ieleri yöne çıkış için 1 (+5V) bilgisi üretmiştir. Bu durumda geri yön butonuna basılsa dahi geri yönde çalışma olmaz. Buna elektriksel kilitleme diyoruz. Bu devre ile motor çalıştırabilmek için çıkışlara iki adet kontaktör veya SSR dediğimiz büyük gerilim ve akımlı anahtarlama elemanları bağlanmalıdır. Örnekleri önceki paylaşımlarımda mevcuttur. İlgiliere başarıla

        Dinamik frenlemede frenleme süresi önemlidir. Frenleme süresinde uygulanan DC gerilim en önemli etkendir. Frenleme süresini belirledikten sonra devre frenleme süresi için bir düz zamanlayıcı eklersek frene basıp bıraktığımızda, kendiliğinden frenleme yapacak ve duracaktır.          Şekilde düz zamanlayıcılı 3 fazlı asenkron motorun dinamik frenleme ile durdurulmasına ait kumanda ve güç şeması görülmektedir. 0 Butonuna basılıp bırakıldığında sistem ayarlanan süre boyunca frenleme yapacak sonra kendiliğinden işlem sona erecektir.

        Asenkron motorların çalıştırılması, dönüş yönünün değiştirilmesi, yol verilmesi gibi konuların yanı sıra frenlenmesi de bilinmesi gereken önemli konulrdandır. Bu makineler değişik yöntemlerle frenlenebilirler. Balatalı frenleme en yaygın kullanılan frenleme çeşididir. Bunun yanı sıra dinamik frenleme olarak bilinen frenleme çeşidi de kullanılmaktdır. Bu frenleme çeşidi özellikle torna tezgahlarında zaman kaybını önlemede yardımcıdır.         Paylaşacağım şemada 3 fazlı asenkrın motor bir yönde sürekli çalıştırılıp durdurulabilmekte ve dinamik frenleme ile frenlenebilmektedir.         Dinamik frenlemenin prensibi dönen asenkron motorun sargı uçlarına uygundeğerde DC gerilim vererek tam yüklü bir dinamo gibi çalışmasını sağlayıp frenlemektir. DC gerilim uyguladığımızda sargıların dayanabileceği değerde akım oluşmalı böylece motorumuz zarar görmez. DC gerilimin değeri frenleme süresinde en etkili değişkendir.          Bu uygulamada 0 butonuna tam basarak frenlemeyi aktif