Uzm. Tek. Öğret. FEVZİ ARSLAN

        Arkadaşlar lojik kapılarla kumanda devrelerini kurabiliyoruz. İlgilenenler çok iyi bilir.         Şekilde Reset öncelikli start stop (on-off) uygulaması görülmektedir. Görüldüğü gibi stop butonu çıkışına not kapısı, start çıkışına or kapısı bağlanmış, bu kapıların çıkışına da and kapısı bağlanarak devre kurulmuştur. mühürleme için çıkıştan or kapısının diğer girişine geri besleme (feedback) yapılmıştır.         bu devre ile istediğimiz bir sisitemi çalıştırıp durdurabiliriz. Örneğin gücü 4 kW'ın altında olan 3 Fazlı bir asenkron motoru çalıştırmak istersek devrede biraz revizyon ve ilave yapabiliriz.         Girişler direnç ve buton sistemine bağlanmış çıkışta anahtarlama elemanı olarak ta değerleri motora göre seçilmesi gereken 3 fazlı bir SSR kullanılmıştır. İstenirse devreye, çalışmayı ve durmayı işaret etmesi için yeşil ve kırmızı LED ilave edilebilir. Şekilde SSR değerleri örnek olması için yazılmıştır.

        Elektrik tesisatçılığında vaviyen anahtar tesisatı halen yaygın kullanılan bir uygulamadır. Bu uygulamada iki adet anahtar(A1 ve A2) ve Lamba kullanılmaktadır. Sistemin çalışmasını modellemeye çalışırsak: Anahtarların basılı olmadığı durumu 0, basılı olduğu durumu 1, lambanın ışık vermediği durumu 0 ve ışık verdiği durum 1 olarak belirtebiliriz. Bu durumda;         Anahtarlar açık iken lamba yanmaz.           A1=0    A2=0    L=0         Anahtarlardan biri kapalı ise lamba yanar   A1=0    A2=1     L=1         Anahtarların ikiside kapalı, lamba söner     A1=1    A2=1     L=0         Diğer anahtar açık, lamba yanar                A1=1     A2=0    L=1          Bu şekilde bütün ihtimalleri sıralayacak olursak anahtarlardan biri açık, diğeri kapalı ise lambanın ışık verdiğini, anahtarlarını ikisininde açık yada kapalı olduğu durumlarda lambanın ışık vermediğini görürüz. Yukardaki olasılıklar bizi dışarlayan veya (Ex-Or) kapısını hatırlatmaktadır. Bu kapıyı 5V' luk dc kaynak

        SSR kontaktör yerine kullanılabileck elektronik bir devre elemanıdır. Solit State Relay kelimelerinin ilk harfleri ile isimlendirilmiştir. Alternatif akımda çalışan yükleri, DC 3-40 Volt gibi tetikleme gerilimi ile çalıştırmaya yarar. Özellikle; PLC, Mikrodenetleyici, Lojik kumanda gibi uygulamalarda kontaktör yerine rahatlıkla kullanılabilir.         Bir fazlı ve üç fazlı yükleri anahtarlamak için iki çeşittir. Satın alınırken Çalışma gerilimi ve akımı bilinmelidir.          Örnek: 400V, 15A 1Fazlı SSR.

        DC motorun iki yönde emniyetli bir şekilde çalıştırılması için röle buton gibi elemanlarla tasarlanan devreyi paylaşmak istiyorum.         Şekilde görüldüğü gibi simetrik beslemeli kaynak kullanılmıştır. Sabit mıknatıslı 12 Volt'luk DC motorun bir ucu 0 noktasına, diğer ucu ise rölelerle kontrol edilen noktaya bağlanmıştır.S0 stop, S1 bir yönde çalıştırma, S2 de diğer yönde çalıştırma butonudur. Devrede mühürleme(sürekli çalışma) yoktur. Fakat buna karşılık elektriksel kilitleme mevcuttur. Motor bir yönde çalışırken diğer yön butonuna basılırsa durumda değişiklik olmaz, önce stop butonuna basılarak diğer yönde çalışma sağlanabilir.

        Lisede okuyan öğrenciler her eğitim öğretim yılında bir dersten proje çalışması yapmak zorundadır. Hangi dersten çalışma yapacağı, sene başında sınıf rehber öğretmeni ile birlikte seçilir.         Öğrencilerimizden 15 sayfayı geçmeyecek şekilde hazırladıkları çalışma ve materyal bir kapak ekleyip uygun bir şekilde, yaklaşık Nisan ayının 2. haftası içinde teslim etmelerin tavsiye ediyoruz.

        Üç fazla beslenen elektrik abonelerinin sayaç bağlantısı için 3 farklı durum söz konusudur. Doğrudan bağlantı, Akım trafolu bağlantı, Hem akım, hem de gerilim trafolu bağlantı. Çalışma gerilimi şebeke gerilimi ve anma akımı da sayaç akımını geçmiyorsa, bu durumda sayaç doğrudan bağlanabilir. Aşağıdaki şekilde görülmektedir. Çalışma gerilimi şebeke gerilimi fakat anma akımı sayaç akımından büyükse, bu durumda akım trafolu bağlantıyı seçmek gerekir. Aşağıdaki şekilde görülmektedir. Çalışma gerili ve akımı sayaç değerlerinden yüksek olduğu durumlarda, aşağıda görülen hem akım hem de gerilim trafolu bağlantı kullanılmalıdır.

        Sarımını yapmış olduğum üç fazlı bir asenkron motorla ilgili teknik bilgileri paylaşmak istiyorum.     Etiket Bilgileri 1.       GAMAK Marka 2.       3 Fazlı Asenkron Motor 3.       2,2 kW 4.       Y 380V/Ü 220V 5.       4,9/ 8,5 Amper 6.       2815 d/dk (2 Kutup anlamına gelir) 7.       0,87 Cos fi      Tespit Edilen Değerler 1.       3 Fazlı Asenkron Motor 2.       Yarım kalıp kademeli sarım uygulanmış 3.       Yıldız köprüsü içerde oluşturulmuş 4.       Motor çift tel ile sarılmış 5.       Bobin çapı 0,65 mm (emayeli 0,70 mm) 6.       Her olukta 98 tel bulunmaktadır 7.       Motordan sökülen bobinlerin toplam ağırlığı 2040 gr 8.       Rotorun; uzunluğu 8.5 cm, çapı 6,5 cm sağlam 9.       Yalıtkan malzeme; 0,30 mm kalınlığında kağıt presbant       Hesaplanan Değerler 1.       Bir kutup altında bir faza düşen bobin/oluk sayısı c=24/2*3=4 2.       Bobin adımı Yx=24/2=12(1-13) 3.       Bobinler/oluklar arasındaki

        Merkezi uydu anten tesisatı; apartman, okul, işyeri, otel gibi çok kullanıcılı uygulamalarda kullanılır. Bu sistemin faydası her abone için bir anten kullanılmadığı için görüntü kirliliği ve anten kargaşası olmamasıdır.          Yukardaki uygulamada çoklu şalter (Multi Switch) kullanılmıştır. çanak anten ve LNB'ler ortak kullanılmaktadır. Her kullanıcının müstakil receiver'i vardır. Kullanıcılar ilgili uydulardaki yayınları istedikleri gibi izleyebilirler. Bu uygulama apartmanlarda kullanmak için kullanışlı bir yöntemdir.         Bu uygulamada isekaç tane kanal izlenmek isteniyorsa o kadar receiver olmak zorundadır. Receiverlerden elde edilen kanal yayınları bir Santralde birleştirilerek ortak yayın olarak kullanıcılara gönderilir. Kullanıcılar anten kablosu aracılığı ile aldıkları yaınları TV den frekanslarını ayarlamak sureti ile izleyebilirler. bu uygulama otellerde kullanmak için kullanışlı bir yöntemdir.

       Uydu anten kullanımı günümüzün çok yaygın ve vazgeçilmez uygulamalarındandır. Analog anten ile hayatımıza giren uydu antenleri şimdi dijital yayın yapmaktadır. Hatta yüksek çözünürlüklü (HD) dijital yayın hızla yaygınlaşmaktadır.  Bu gelişmelere bağlı olarak da kullanılan elektronik cihazar sürekli yenilenmektedir.         Şimdi uydu anten tesisatından bahsedelim. En basit bir uydu anten tesisatı aşağıdaki şekilde görülmektedir.         Burada görüldüğü gibi bir uydu anten tesisatı; Uydu alıcıs(RECEIVER), çanak anten, LNB ve kablodan  oluşmaktadır. Şekildeki tesisat en sade olan bir şemadır. Kullanıcı sayısı ve ihtiyaçlara göre bu tesisat değişikliklere uğrar.         Eğer birden çok uydunun yayınlarını izlemek istersek, bir diseq şalter aracılığı ile bir den çok çanağı receivirimize bağlayabiliriz. şekilde iki uydu diseq aracılığı ile bir receivere bağlanmıştır.         Yukarıdaki uygulamada ise bir diseq şalter aracılığı ile tek anteni iki kullanıcı ortak kullan

        Lisede okuyan öğrenciler yılda bir dersten ödev hazırlamak zorundadır. Hangi dersten ödev alınacağı, sene başında sınıf rehber öğretmeni ile birlikte seçilir.         Ödevle ilgili tüm kurallar MEB'nın Ortaokul Ve Orta Öğretim Kurumlarındaki Öğrencilerin Ders Dışı Eğitim Ve Öğretim Faaliyetleri isimli yönetmeliğinde ayrıntılı bir şekilde belirtilmiştir.         Biz de öğrencilerimizden 15 sayfayı geçmeyecek şekilde hazırladıkları ödevlerini bir kapak ekleyip uygun bir şekilde yaklaşık Nisan ayının 2. haftası içinde teslim etmelerin tavsiye ediyoruz.   

        Dijital Analog Dönüştürücüler ihtiyaca göre değişik şekillerde düzenlenebilirler. Şimdi Yine Op-Amp ile düzenlenmiş yeni bir DAC devresi inceleyelim.         Şekilde yine iki adet Op-Amp ile kurulmuş bir DAC devresi görülmektedir. 1. Op-Amp eviren toplayıcı, 2. Op-Amp ise eviren olarak kullanılmıştır. A1 girişinin kazancı -0.2 ve 5*(-0,2)=-1 Volt çıkış gerilimi üretir. 2. Op-Amp sinyali evirdiği için Q çıkışında 1 Volt olarak görülür. A2 girişine uygulanan sinyal 2 Volt, A3 girişine uygulanan sinyal 4 Volt ve A4 girişine uygulanan sinyal 8 Volt çıkış üretir. Tablo dan da görüleceği gibi girişlere uygulanan sinyal ile 0-15 Volt arasında ayarlanan bir Analog sinyal elde edilebilmektedir. Op-Amplarına besleme gerilimi ve dirençlerin değerine bağlı olarak sonuçlar belli aralıkta ayarlanabilir.

        Mikroişlemcili sistemlerde biligler dijital olarak işlenir. Ne demek? dijital bilgi. Yalnızca 1 ve 0 dan oluşan sistem diyebiliriz. burada 1 bilgisi 5 Volt ile, 0 bilgisi ise 0 Volt ile temsil edilir. Bilgi işlendikten sonra eğer gerekli ise Analog sinyale dönüştürülür. Örneğin 12 Volt' luk DC motorun hızını artırıp azaltmak için gerilimini 0-12V arasında ayarlamanız gerekir. DC motoru da mikrodenetleyici ile kontrol ediyorsak, denetleyicinin kullandığı Dijital sinyaller Analog sinyale dönüştürülmelidir. Bunun için düzenlenen elektronik devrelere Dijital-Analog Dönüştürücü (DAC) denir.          Şekilde bir DAC şeması görülmektedir. Devre iki adet 741 Op-Amp ile kurulmuştur. Birinci Op-amp eviren toplayıcı, ikinci Op-Amp eviren olarak kullanılmıştır. Girişlere uygulanan 5 Voltluk dijital 1 bilgisi  -0,2 kazanç ile çıkışa 1 volt olarak yansımaktadır. Bütün girişlerin kazancı aynı şekilde seçildiğinden çıkışta; gerilimi 0-8 Volt aralığında 1'er volt aralıkla ayarlanan bir

        Arkadaşlar genelde hazır aldığımız 7 segmenli display ile kurulan devrler herkesin görebilmesi için yeterli büyüklükte değildir. Sonucun herkesce görülebilmesi için display'ın daha büyük olması gerekir. Sizlere, ledlerle daha büyük bir displayın nasıl yapılacağını örnek bir devre ile göstermek istiyorum.         Şekilde her bir segman 5 adet ledin seri bağlanması ile oluşturulmuş ve bu ledler 100 ohmluk bir ön direnç ile bağlandıktan sonra BD 135 isimli NPN bir transistör ile sürülmüştür. Devreyi 12 Voltluk DC kaynak ile besledik. 7448 numaralı kod çözücü entegre ile devreyi şekildeki gibi bağlamak suretiyle çalıştırdık ve çok iyi sonuç alınmıştır. İlgilenenler için uygulanabilir bir devre.